ونت فاضلاب ساختمان : نقش، طراحی و اهمیت

سیستم فاضلاب یکی از اجزای ضروری هر ساختمان است که وظیفه تخلیه مواد زائد و آلودگی‌های مختلف را بر عهده دارد. برای اینکه این سیستم به‌درستی عمل کند، علاوه بر لوله‌کشی و سیستم تخلیه، بخش دیگری به نام ونت فاضلاب ساختمان نیز ضروری است. ونت فاضلاب ساختمان به تهویه و جریان مناسب هوای داخل سیستم فاضلاب کمک می‌کند و از مشکلات مختلف جلوگیری می‌نماید. در این مقاله، به تحلیل دقیق سیستم ونت فاضلاب ساختمان، اجزا، طراحی، اهمیت و روش‌های اجرای آن می‌پردازیم.

ونت فاضلاب ساختمان چیست؟

شبکه تهویه فاضلاب، که همان سیستم ونت فاضلاب است، یکی از اجزای اساسی هر سیستم لوله‌کشی فاضلاب به شمار می‌آید. این شبکه وظیفه دارد تا هوای داخل لوله‌ها را به خارج ساختمان هدایت کرده و گازهای نامطبوع را تخلیه کند. زمانی که فاضلاب از سیستم تخلیه می‌شود، هوای فشرده‌ای در لوله‌ها به وجود می‌آید که باعث کند شدن جریان فاضلاب و مشکلات مختلف می‌شود. ونت فاضلاب با فراهم آوردن تهویه مناسب، این مشکلات را برطرف می‌کند.

ونت فاضلاب ساختمان یک سیستم تهویه است که از لوله‌ها و اتصالات خاصی تشکیل شده که برای تخلیه گازهای مضر و جلوگیری از بوی نامطبوع طراحی شده است. این سیستم نقش حیاتی در جلوگیری از ایجاد فشار منفی در لوله‌های فاضلاب دارد و کمک می‌کند تا گازهای حاصل از تجزیه مواد زائد به‌درستی از سیستم فاضلاب خارج شوند. به‌طور معمول، ونت فاضلاب از سقف ساختمان به فضای آزاد متصل می‌شود تا جریان هوا را فراهم کند و از مشکلات مختلف جلوگیری نماید.

اجزای سیستم ونت فاضلاب

• لوله‌های ونت

لوله‌های ونت، اصلی‌ترین اجزای سیستم تهویه فاضلاب هستند. این لوله‌ها مسئول هدایت گازهای فاضلاب به فضای آزاد می‌باشند. طراحی این لوله‌ها باید مطابق با استانداردهای لوله‌کشی باشد و جنس آن‌ها باید مقاوم در برابر خوردگی و فشارهای احتمالی باشد.

• دریچه‌های ونت

دریچه‌های ونت در نقاط مختلف سیستم نصب می‌شوند. این دریچه‌ها برای جلوگیری از ورود آب و آلودگی به داخل لوله‌ها و همچنین تسهیل جریان هوا در داخل سیستم طراحی شده‌اند. آن‌ها باید به‌طور دقیق در مکان‌هایی نصب شوند که مانع از بروز مشکلاتی مانند مسدود شدن لوله‌ها شود.

• اتصالات و نقاط انشعاب

این اجزا برای اتصال لوله‌های ونت به سیستم اصلی فاضلاب استفاده می‌شوند. اتصالات باید با دقت نصب شوند تا از نشت گاز یا بوی نامطبوع جلوگیری به عمل آید.

اهمیت ونت فاضلاب در ساختمان

سیستم ونت فاضلاب دارای اهمیت زیادی است و در چند جنبه عملکرد سیستم فاضلاب نقش دارد. در ادامه به برخی از این جنبه‌ها اشاره خواهیم کرد.

• جلوگیری از ایجاد فشار منفی در لوله‌ها

یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های فاضلاب، ایجاد فشار منفی در لوله‌ها است که می‌تواند به بروز مشکلاتی مانند مکیده شدن آب سیفون‌ها منجر شود. ونت فاضلاب با فراهم کردن جریان مناسب هوا، از این فشار منفی جلوگیری می‌کند و به تخلیه صحیح آب و گازها کمک می‌کند.

• تخلیه گازهای مضر و بوی نامطبوع

سیستم فاضلاب به‌طور طبیعی گازهای مضر مانند متان و سولفید هیدروژن تولید می‌کند. اگر این گازها به‌درستی تخلیه نشوند، می‌توانند مشکلات بهداشتی و ایمنی جدی به‌وجود آورند. ونت فاضلاب به این گازها کمک می‌کند تا به‌طور موثر از ساختمان خارج شوند.

• بهبود جریان آب در لوله‌ها

ونت فاضلاب به کاهش مقاومت جریان آب کمک می‌کند و باعث می‌شود که آب به‌راحتی در لوله‌ها حرکت کند. این مسئله می‌تواند احتمال انسداد لوله‌ها را به حداقل برساند.

ونت فاضلاب ساختمان

مشکلات رایج در سیستم تهویه فاضلاب

• پدیده سیفوناژ

یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های فاضلاب ساختمان‌ها، پدیده‌ای به نام سیفوناژ است. این پدیده زمانی اتفاق می‌افتد که فشار منفی باعث مکیده شدن آب از سیفون‌ها شود. در نتیجه گازهای مضر و بوهای نامطبوع را به فضای داخلی ساختمان وارد کند.

در حالت معمول، سیفون‌ها به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که سطح آب در آن‌ها به‌طور طبیعی حفظ می‌شود و از ورود این گازها جلوگیری می‌کند. اما هنگامی که فشار منفی ایجاد شود، سطح آب از بین می‌رود و در نتیجه این گازها به ساختمان نفوذ می‌کنند.

ونت فاضلاب با حفظ فشار مناسب هوا، از بروز این مشکل جلوگیری می‌کند. در واقع، ونت فاضلاب با حفظ تعادل فشار هوا در داخل لوله‌های فاضلاب، از ایجاد این مشکل جلوگیری می‌کند. این کار باعث می‌شود که سطح آب در سیفون‌ها به‌طور ثابت و طبیعی باقی بماند و از نفوذ گازهای مضر و بوهای نامطبوع به داخل ساختمان جلوگیری شود.

• مشکلات مربوط به فشار هوا

مشکلات مربوط به فشار هوا در سیستم‌های فاضلاب یکی از چالش‌های رایج در طراحی و عملکرد صحیح لوله‌کشی فاضلاب ساختمان‌ها است. فشار نامناسب در لوله‌ها می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر روی تخلیه فاضلاب، کارایی سیستم، و همچنین بهداشت محیط داشته باشد. این مشکلات معمولاً به دو صورت فشار بیش از حد و فشار منفی (کم) در لوله‌ها رخ می‌دهند. در هر دو حالت، ونت فاضلاب نقش کلیدی در حفظ تعادل فشار و بهبود عملکرد سیستم ایفا می‌کند.

ونت فاضلاب به‌عنوان یک سیستم تهویه برای لوله‌کشی فاضلاب، نقش حیاتی در کنترل فشار هوا و جلوگیری از مشکلات ناشی از فشار زیاد یا کم دارد. ونت فاضلاب با فراهم آوردن تهویه مناسب در سیستم فاضلاب، فشار هوا را در لوله‌ها به سطح بهینه می‌رساند و مشکلات مرتبط با فشار هوا را از بین می‌برد.

• انسداد لوله‌ها

انسداد لوله‌ها یکی از مشکلات رایج در سیستم‌های فاضلاب است که می‌تواند تأثیرات منفی زیادی بر عملکرد کلی سیستم لوله‌کشی فاضلاب داشته باشد. هنگامی که لوله‌های فاضلاب دچار انسداد می‌شوند، جریان فاضلاب به‌طور مؤثر تخلیه نمی‌شود و ممکن است باعث بروز مشکلات بهداشتی، نشت آب، و خرابی در سایر بخش‌های سیستم شود. برای جلوگیری از این مشکل، طراحی صحیح و نصب مؤثر سیستم تهویه فاضلاب ضروری است.

اصول طراحی و نصب سیستم ونت فاضلاب

برای اینکه سیستم ونت فاضلاب به‌درستی عمل کند، باید در طراحی آن اصول خاصی رعایت شود.

• ارتفاع لوله ونت فاضلاب ساختمان روی بام و محل نصب ونت فاضلاب ساختمان

ونت‌ها باید در ارتفاع بالاتر از سقف نصب شوند تا جریان هوا به‌طور مناسب انجام گیرد. همچنین نصب ونت‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که از ورود آب باران به داخل لوله‌ها جلوگیری شود.

طبق نظام مهندسی، لوله‌های ونت فاضلاب باید حداقل به ارتفاع 2 متر بالاتر از سطح کف بام نصب شوند. این ارتفاع مناسب به‌منظور تأمین تهویه مؤثر در لوله‌های فاضلاب و جلوگیری از بازگشت گازهای فاضلابی به داخل ساختمان است. افزایش این ارتفاع موجب می‌شود که گازهای فاضلاب به‌طور مؤثر از سیستم خارج شده و در فضای باز پراکنده شوند.

یکی از مشکلات عمده‌ای که در نصب لوله‌های ونت فاضلاب به‌ویژه در پشت‌بام‌ها می‌تواند رخ دهد، برگشت گازهای فاضلابی به داخل ساختمان از طریق دریچه‌های ورود هوا مانند کولرهای آبی است. در صورتی که لوله ونت فاضلاب در فاصله افقی کمتر از یک متر از این دریچه‌ها نصب شود، احتمال برگشت گازهای فاضلابی به داخل فضای ساختمان وجود دارد. به همین دلیل، استانداردها مقرر کرده‌اند که در این شرایط، ارتفاع لوله ونت فاضلاب باید به اندازه 2 متر بالاتر از ارتفاع دریچه کولر یا هر دریچه ورود هوای دیگر افزایش یابد.

این افزایش ارتفاع به‌منظور جلوگیری از تماس گازهای فاضلابی با دریچه کولر یا سایر دریچه‌های تهویه هوا است تا از بازگشت این گازها به داخل ساختمان و ایجاد مشکلات بهداشتی و بوی نامطبوع جلوگیری شود. این تمهیدات در طراحی سیستم فاضلاب ساختمان بسیار حیاتی است، چرا که گازهای فاضلابی می‌توانند خطرات بهداشتی جدی برای ساکنان ساختمان به همراه داشته باشند.

• اندازه لوله‌ها

اندازه لوله‌های ونت باید متناسب با تعداد وسایل بهداشتی و حجم فاضلاب در ساختمان انتخاب شود. این اندازه‌گیری‌ها بر اساس استانداردهای فنی انجام می‌شود.

مطابق مبحث ۱۶ مقررات ملی ساختمان در تعیین مقدار . D.F.U برای اندازه گذاری لوله های قائم هواکش فاضلاب باید جمع کل DF.U لوازم بهداشتی که لوله قائم هواکش برای آنها نصب میشود، در محاسبات وارد شود. شایان ذکر است که قطر نامی لوله هواکش فاضلاب بهداشتی داخل ساختمان در هیچ موردی نباید کمتر از ۳۲ میلی متر (۱۱/۴ اینچ) باشد.

• اتصالات استاندارد

استفاده از اتصالات استاندارد و مقاوم در برابر خوردگی برای نصب لوله‌های ونت، باعث افزایش عمر مفید سیستم و جلوگیری از بروز مشکلاتی مانند نشت گاز می‌شود.

روش‌های اجرای تهویه فاضلاب

روش‌های مختلفی برای اجرای تهویه فاضلاب وجود دارد که بسته به شرایط ساختمان انتخاب می‌شوند. این روش‌ها عبارتند از:

• تهویه انفرادی

در این روش، هر سرویس بهداشتی لوله تهویه خود را دارد. این روش برای فضاهایی که سیستم لوله‌کشی آن‌ها در دیوار یا کف اجرا می‌شود، مناسب است.

تهویه انفرادی – ونت فاضلاب ساختمان

• تهویه مشترک

در این روش، وسایل بهداشتی مختلف به یک لوله تهویه مشترک متصل می‌شوند. این روش برای فضاهایی که وسایل بهداشتی زیادی دارند، مقرون به‌صرفه است.

تهویه مشترک – ونت فاضلاب ساختمان

• تهویه مداری

در این روش، چند سرویس بهداشتی به یک مدار تهویه متصل می‌شوند. این روش بیشتر در ساختمان‌های بزرگ یا با وسایل بهداشتی متعدد کاربرد دارد.

تهویه مداری – ونت فاضلاب ساختمان

• تهویه مرطوب

این روش برای سرویس‌هایی که فاضلاب تمیز و زلال دارند، مانند سیستم‌های شستشو یا سرویس‌های خاص، استفاده می‌شود.

تهویه مرطوب – ونت فاضلاب ساختمان

نگهداری و بررسی سیستم ونت فاضلاب

برای حفظ عملکرد صحیح سیستم ونت فاضلاب، باید از نگهداری و بررسی دوره‌ای آن اطمینان حاصل شود. تمیزکاری لوله‌ها و دریچه‌ها و بررسی اتصالات می‌تواند از بروز مشکلات جلوگیری کند.

ونت فاضلاب ساختمان

در طراحی سیستم تهویه فضاهای مختلف ساختمان، مانند سرویس‌های بهداشتی، انبارها و دیگر فضاها، انتخاب فن مناسب برای هواکش از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. برای تعیین ظرفیت فن مورد نیاز، ابتدا باید میزان تعویض هوا در ساعت (که نشان‌دهنده تعداد دفعات تعویض هوا در یک ساعت در یک فضا است) را محاسبه کرد. این مقدار از جداول مقررات ملی ساختمان به دست می‌آید.

روش محاسبه ظرفیت فن هواکش

برای تعیین ظرفیت فن مورد نیاز، ابتدا باید میزان تعویض هوا را در حجم فضای مورد نظر ضرب کنیم تا مقدار دبی هوا بر حسب مترمکعب در ساعت به دست آید. سپس این عدد باید بر ۱/۷ تقسیم شود تا ظرفیت فن به واحد CFM (مترمکعب در دقیقه) تبدیل شود.

مثال محاسبه ظرفیت فن

برای مثال، فرض کنید حجم فضای یک توالت ایرانی سه متر ارتفاع و چهار متر مربع مساحت کف باشد. در این صورت، حجم فضای توالت برابر با:

$$حجمفضا=\mathrm{۳}\text{ متر}\times \mathrm{۴}\text{ متر مربع}=\mathrm{۱۲}\text{ متر مکعب}$$

در گام بعدی، برای این فضا، میزان تعویض هوا (CFM) پیشنهاد شده از سوی مقررات ملی ساختمان برای سرویس بهداشتی ۵۰ بار در ساعت است. بنابراین، دبی فن بر حسب مترمکعب در ساعت به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

$$دبیفن=\mathrm{۵۰}\times \mathrm{۱۲}=\mathrm{۶۰۰}\text{ متر مکعب در ساعت}$$

در نهایت، برای تبدیل این عدد به واحد CFM، باید مقدار به دست آمده را بر ۱/۷ تقسیم کنیم:

$$\mathrm{۶۰۰}÷۱/۷\approx \mathrm{۳۶۰}\text{ CFM}$$

این عدد نشان می‌دهد که ظرفیت فن مورد نیاز برای تهویه این فضا به‌طور تقریبی ۳۶۰ CFM است. در بازار فن‌های هواکش معمولاً با ظرفیت‌های مختلفی عرضه می‌شوند، و فن‌های موجود معمولاً ظرفیت‌هایی از ۳۶۰ مترمکعب بر ساعت دارند که برای این فضا مناسب است.

اهمیت انتخاب ظرفیت صحیح فن

انتخاب فن مناسب برای سیستم تهویه فضاهای مختلف ساختمان، به ویژه سرویس‌های بهداشتی، اهمیت زیادی دارد. ظرفیت فن باید به‌گونه‌ای انتخاب شود که تهویه مؤثر و کافی را در فضا فراهم کند، تا از بروز مشکلاتی مانند تجمع بوی نامطبوع، رطوبت اضافی و کاهش کیفیت هوا جلوگیری شود. بنابراین، رعایت استانداردهای مقررات ملی ساختمان در انتخاب ظرفیت فن و نصب صحیح آن، موجب بهبود کیفیت هوا و راحتی ساکنان ساختمان خواهد شد.

مضرات فاضلاب و تاثیر آن بر محیط زیست کلیک کنید

بهترین لوله فاضلاب ساختمان در ایران کدام است؟

قیمت مخزن 5000 لیتری سپتیک بدون بفل طبرستان

قیمت مخزن 5000 لیتری سپتیک با بفل طبرستان

روش‌ های دفع بهداشتی فاضلاب

در این مقاله می توانید راجع به انواع لوله های فاضلاب و روش های اجرای آن ها ، برای انتخاب بهترین روش و لوله برای اجرای فاضلاب ساختمانتان مطالعه بفرمایید.

برای اطلاع از لیست قیمت لوله و اتصالات نیوفلکس تلگرام  و اینستاگرام  ما را دنبال کنید.